ارقام در نوشتارهای فنّیِ فارسی

ترجیحِ من این است که جز در مواردی مثلِ شماره‌ی صفحه و شماره‌ی فصل و سال، در نوشتنِ متن‌های فارسیْ ارقامِ به‌اصطلاح انگلیسی یا باختری را به‌کار بگیرم. در اینجا سعی می‌کنم دلیل‌هایم را توضیح بدهم.

مقدمتاً، چندان روشن نیست که این ارقام را باید چه بنامیم. منظورم از جمله‌ی اولِ این مطلبِ وبلاگی این است که ترجیح‌ام استفاده از ارقامی است که در این نمایشِ این عددِ ده‌رقمی به‌کار رفته‌اند:

9876543210

و نه آنهایی که در نمایشِ این‌یکی به‌کار رفته‌اند:

 ۹۸۷۶۵۴۳۲۱۰

—و البته که هر کدام از این دو گروه را با نام‌های مختلفی می‌نامند،‌ و شاید همه ندانند که رقم‌های گروهِ اول را در انگلیسی arabic می‌نامند.

ملاحظاتِ من از این قرار است. (ملاحظه‌ای دیگر برای ترجیحِ ارقامِ به‌اصطلاح انگلیسی بر ارقامِ به‌اصطلاح فارسی را بیش از پنجاه سال پیش غلامحسین مصاحب اقامه کرده است در بخشِ ۳.۲ی مقدمه‌ی فنّیِ آنالیزِ ریاضی.)

الف. اولاً به‌نظرم صحبت از فارسی و انگلیسی چندان موجّه نیست، چرا که همه‌ی اینها پرورده‌ی تمدّنِ عربی-اسلامی هستند الّا اینکه رقم‌های گروهِ دوم در شرقِ این امپراطوری به این صورت درآمده‌اند و گروهِ اول در غرب‌اش. شاید عجیب نباشد که مثلاً در مراکش سنگِ قبری هزارساله بیابیم که با رقم‌های گروهِ اول عددی روی آن حک شده باشد.

ب. به فرضِ اینکه ارقامِ به‌اصطلاح فارسی را فارسی یا ایرانی بدانیم، به‌نظرِ من غریب است که x و y را در نوشته‌‌های علمی و مهندسی‌مان به‌کار ببریم اما دغدغه‌ی 2 و 3 داشته باشیم.

ج. علی‌رغمِ توسعه‌ی نسخه‌های مختلفِ فارسیِ ابزارهای ریاضی‌نویسی (مثلِ نسخه‌های مختلفِ فارسیِ TeX)، همچنان فرمول‌ها، به‌ویژه اگر از حدی پیچیده‌تر باشند، با ارقامِ به‌اصطلاح انگلیسی بسیار چشم‌نوازترند.

د. در اندیس‌ها و توان‌ها، به هیچ وجه اتفاقِ نادری نیست که صفرِ به‌اصطلاح فارسی دیده نشود یا به شکلِ نقطه دیده شود. به‌علاوه، اتفاقِ نادری نیست که فرقِ رقم‌های ۲ و ۳ به چشم نیاید.

 

3 نظر برای "ارقام در نوشتارهای فنّیِ فارسی"

  1. بستگی به محتوا نداره؟ به جمله‌های زیر نگاه کنین:

    من به او 12 تومان بدهکار بودم یا من به او ۱۲ تومان بدهکار بودم.

    عدد 2، کوچک‌ترین عدد اول است یا عدد ۲،‌ کوچک‌ترین عدد اول است.

    ثابت کنید به ازای هر عدد مثبت n، باقیمانده‌ی حاصل عبارت n*n-n به پیمانه‌ی 2 برابر با 0 است یا ثابت کنید به ازای هر عدد مثبت n، حاصل عبارت n*n-n به پیمانه‌ی ۲ برابر با صفر است.

     

     

    • شاید بد نباشه در یک متن فارسی از نوع دوم اعداد و در یک متن که همه ش فرمول و اینهاست از نوع اول اعداد استفاده بشود

  2. غیر از فرمول‌ها، من ترجیحم این است که همه اعداد را به فارسی بنویسم به جز تاریخ‌های میلادی را. مثلا: انقلاب ایران در بهمن ۱۳۵۷ (1979) به پیروزی رسید.

نظرتان را بنویسید