”مجبورت که نمی‌کنم—اصلاً نمی‌توانم که مجبورت کنم. من فقط دعوت‌کننده‌ام.“
اینها را که گفتم به‌نظرم آمد خیلی آشنا است و گویی از کسی شنیده‌ام. آه بله: خودِ شیطان گفته است! در آیه‌ی بیست‌ودومِ سوره‌ی إبراهیم:
وَقَالَ الشَّيْطَانُ … وَمَا كَانَ لِيَ عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطَانٍ إِلَّا أَنْ دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِي…
ولی این حرف شیطانی نیست. یعنی دفاع موجه شیطان در روز قیامت است: من به اندازه یک معاون در جرم مشارکت داشتم، نه به عنوان مسببی که اختیار مباشر را به کلی مسلوب کرده باشد.
اگر کسی به دیگری چنین حرفی را بگوید و ملتفت باشد که با دعوت به اندازه داعی مسئول هست، ایرادی بر آن مترتب نیست.
با خواندن خظ دوم یاد تجربه‌ای افتادم، داشتم پیش‌دستی می‌کردم مَا عَلَيْنَا إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِين…
ظاهراً instance متفاوتی در یاد من بود.
شاید واقعا شما اولین کسی بودید که در جهان واقع این را گفته اید چرا که رفرنس داده شده سند قابل استنادی نیست.